ظـهـیرالـدیـن مـحـمـد بـابـر

ظـهـیرالـدیـن مـحـمـد بـابـر

خـاقـان شـاعـر و سیـاسـتـمـدار خـردمـنـد   

تاریخ تماشاگۀ ارباب عِبَر دور

هر صفحه سی آیینۀ احوال بشر دور

علیشیر نوایی

 دانشمند بزرگ و عارف اوزبیک امیرعلی شیر نوایی توصیه مینماید که " تاریخ گذشتۀ هر کشوری عبرت آموز است. از تاریخ پند باید گرفت".

ولی با کمال تأسف باید گفت، آنهائیکه لازم است از تاریخ پند بگیرند و عبرت آموزند، تاریخ نمی خوانند. قدرتمندان غالبا تاریخ نمی خوانند. مردم هم تاریخ  میسازند و هم میخوانند و هم میدانند.

  تاریخ کارنامه های کریه ترین چهره ها و محبوب ترین شخصیت ها را زنده نگهمیدارد تا به مردم  بیداری و به آیندگان آگاهی بخشد. تاریخ تورک ها در سیاست اجتماعی، سیاسی، اقتصادی و فرهنگی کشور ما افغانستان و نیم قارۀ هند   و سایر کشور های آسیای مرکزی وآسیای میانه نقطۀ عطف بزرگی بود که بسیاری از شکوفائی های علمی فرهنگی، ادبی، عرفانی، عدالت و مساوات و عمران معموره ها و شهر ها و پیدایش راه های اتصالات بین المللی وامتداد تجارت بشکل جهانی، ریشه از آن زمان دارد. تحقیق و مطالعه کارروائی ها و عملکردهای دولت های تورکی مخصوصا درساحات تاریخی و اجتماعی ارزش پند آموزی و حکمت اندوزی فراوان دارد. بنا بران دولتمردان و مردم کشور ها باید انهارا بخوانند و پند بگیرند.

تجارب تاریخی و اجتماعی آن زمان بما نشان می دهد که روابط هیأت های حاکمه با فرا دستان و مناسبات اجتماعی شان با فرودستان چگونه بوده  و مبارزات آنها  برای بهروزی چگونه صورت می گرفته است. از شیوه و نظام حکومتداری آنها میتوان درک کرد که اخذ مالیات های گوناگون بدون هیچ فرق و امتیاز و تبعیض در بین اتباع هندو و مسلمان و نیز از سایر  کشور های تحت اداره شان به چه نوع عملی میشده است. همچنان  به مسایل فرهنگی چقدر توجه فوق العاده مبذول می شده و به مسائل مدنی واجتماعی از قبیل حقوق زنان، ازدواج ها و آئین های مربوط به اقوام مختلف چگونه برخورد عملی و عادلانه صورت میگرفته است.  تصویر درست و واقع بینانۀ حیات شخصیت های بزرگی چون سلطان حسین بایقرا، امیرعلی شیرنوایی، ظهیرالدین محمد بابر، همایون، شاه جهان  و کار نامه های شان، ابزار و وسایلی هستند که با توسل به ان می توان  به ارباب قدرت و مردم پند داد و عبرت آموخت. جانبداری ما از اعمال نیک و انسانی مردان با شخصیت و کارنامه های  پسندیدۀ آنان و مقایسۀ آن با اعمال ستمگران، کج اندیشان ، نادرستان بصورت کلی بما معیارهای درست قضاوت را میدهد تا میان حق و باطل بتوانیم مرز دقیق بکشیم.